Te ultranowoczesne i w pełni skomputeryzowane centrum badań diagnostycznych było technicznym i wizualnym ewenementem swoich czasów. Na rocznicowej wystawie w Muzeum Współczesnym Wrocław zostaną zaprezentowane bogate zbiory fotograficzne DOLMEDU m.in. autorstwa znanych fotografów Stefana Arczyńskiego i Jarosława Adamczyka, księgi pamiątkowe i kroniki, a także archiwalne materiały filmowe.

Rok 1977, środek PRL-u. Przy Legnickiej 40 we Wrocławiu prosto z kosmosu spada i wbija się w ziemię meteor. To DOLMED – Dolnośląskie Centrum Diagnostyki Medycznej (dziś Dolnośląskie Centrum Medyczne).

Realizacją idei stworzenia tego ultranowoczesnego i w pełni skomputeryzowanego centrum badań diagnostycznych podjęło się małżeństwo architektów wrocławskich – Anna i Jerzy Tarnawscy. Posiadali oni spore doświadczenie w projektowaniu budynków dedykowanych powiązaniu racjonalnego funkcjonalizmu z naukami ścisłymi. Efektem ich pracy był m.in. Zakład Elektronicznej Techniki Obliczeniowej ZETO czy prowadzona we wspólnym biurze projektowym Miastoprojekt Wrocław specjalistyczna Pracownia Obiektów ETO.

Wnętrze budynku DOLMEDU (1977), fot. Stefan Arczyński, archiwum DOLMEDU

Dla stworzenia DOLMEDU w zrealizowanym kształcie ważne były dwie podróże architektów: wizyta studyjna w zakładach Toshiby w Japonii, gdzie produkowano ówcześnie najnowocześniejsze maszyny cyfrowe, oraz wizyta we Włoszech, skąd zamówione i sprowadzone zostały systemy aluminiowych ścian osłonowych znajdujących się na elewacjach budynku. 15 czerwca 1977 roku odbyło się uroczyste otwarcie DOLMEDU, którego osobiście dokonał I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek.

DOLMED pozostaje jednym z pierwszych tego typu obiektów w Europie Środkowo-Wschodniej. Był technicznym i wizualnym ewenementem, który wzbudzał ogromne zainteresowanie. O jego unikatowości i spektakularności świadczą licznie zgromadzone w albumie pamiątkowym wpisy notabli oraz innych osób przyjeżdżających z całego świata w to właśnie miejsce.

Tarnawscy futurologiczny i funkcjonalny zarazem projekt architektury ujęli w kształt odwróconego ostrosłupa, który jakby wbił się w ziemię. Technologiczne wyposażenie obiektu równoważyły służące wypoczynkowi i relaksacji przestronne wnętrza, wygodne kanapy i strefy wytchnienia, a w otoczeniu obiektu znalazły się: prostokątny zbiornik wodny z parą rzeźbiarskich łabędzi projektu wrocławskiego rzeźbiarza Jerzego Boronia, wygodne parkingi oraz strefy zieleni. Do dziś zastosowane w DOLMEDZIE rozwiązania oraz znajdująca się wewnątrz budynku aparatura czynią z tego miejsca jeden z najbardziej rozpoznawalnych ośrodków profilaktycznych badań diagnostycznych na Dolnym Śląsku. W latach 70. XX wieku przebywanie w tym obiekcie musiało być niezwykłym, niemal kosmicznym doświadczeniem, zwłaszcza dla pacjentów z mniejszych miejscowości.

Sposób działania wrocławskiego centrum diagnostycznego został szczegółowo przeanalizowany i przetestowany w 1983 roku, co uwieczniono w materiale filmowym popularnonaukowego programu „Sonda” (odcinek „Portret zbiorowy”, prowadzenie Andrzej Kurek i Zdzisław Kamiński), a potencjał scenograficzny budynku i jego zdolność przenoszenia w przyszłość wykorzystano w filmie fantastycznonaukowym „Test pilota Pirxa” (1978) czy w późniejszej realizacji – „Akademia Pana Kleksa” (1983).

Wystawa „Futurum przeszłości. DOLMED 45 lat” potrwa do 12 września.