Budynki i historia Pafawagu oferuje istotny kontekst dla hasła „Nigdzie stąd nie pojedziecie”, zarówno jako ślad po innym porządku produkcyjnym i obieranym kierunku rozwoju, jak i w dosłownym badaniu historii mobilności. O ile są to istotne konteksty, zależy nam, by wystawa w 2021 nie była ściśle poświęcona samemu Pafawagowi. Jednym z wielu dotąd niekwestionowanych, a gwałtownie weryfikowanych przez pandemię  COVID-19, filarów życia społecznego jest utożsamianie wolności i prawa do przemieszczania.

foto: Małgorzata Kujda

Rok 2020 drastycznie przerwał europejski epizod wolnego ruchu ludzi w strefie Schengen, powracając do pytań o znaczenie narodowych granic i ich użyteczności dla zarządzania kryzysem, zarówno biologicznym, jak i społecznym i tożsamościowym. Pozostanie i trwanie w jednym miejscu okazały się nie wyborem, a koniecznym sposobem życia opartego na utkwieniu w coraz bardziej kurczącym się polu. Akceptacja ograniczonej wolności przemieszczania w imię ochrony życia nakreśla obszar dociekań dotyczących nazwania i wartościowania na nowo tego, co oznaczać może tu i teraz.

Z tego przymusu osadzenia – który dla wielu z nas oznaczał wielotygodniowe siedzenie przed ekranem – i klaustrofobicznie kurczących się przestrzeni życia, od zamkniętych lotnisk po kwiaciarnie, wyłania się pytanie o nowe rozumienie lokalności. To, co niedawno zaczęliśmy postrzegać w kategoriach ekologii i zrównoważonej produkcji, jako świadomy wybór, gwałtownie przekształciło się w opresyjną i konieczną doraźność. Jednym z pandemicznych przekształceń naszego życia jest to jak zaczynamy zaznawać, postrzegać i definiować nasze najbliższe otoczenie, zarówno z jednostkowego, jak i społecznego punktu widzenia.

Mobilność – rozumiana jako kosmopolityzm, elastyczność, podróżowanie i dynamizm – do niedawna była jednym z wyrazów pozycji społecznej i artystycznej. W perspektywie świata sztuki, sieciowanie i bycie wszędzie miały być jednym z warunków sukcesu, a przynależenie do różnych miejsc i kontekstów jednym z elementów budowania widzialności i kapitału symbolicznego. Taka dynamika budowania relacji i funkcjonowania podlega krytyce nie tylko dlatego, że w izolacji zdaje się nie mieć większego znaczenia, czy rozmówca widziany na ekranie jest ulicę, czy kontynent dalej. Bezruch okazuje się nowym sposobem funkcjonowania.

W przeszłości jedna z największych w Europie fabryka maszyn i taboru kolejowego, obecnie przekształcana w usługowo-mieszkaniowy fragment miasta, budynki i historia Pafawagu oferuje istotny kontekst dla hasła Nigdzie stąd nie pojedziecie, zarówno jako ślad po innym porządku produkcyjnym i obieranym kierunku rozwoju, jak i w dosłownym badaniu historii mobilności. O ile są to istotne konteksty, zależy nam by wystawa w 2021 nie była ściśle poświęcona samemu Pafawagowi. Przesyłając propozycję prosimy, by mieć na uwadze charakter dostępnych przestrzeni; ze względu na dużą kubaturę otwartych pomieszczeń i trudność w wydzieleniu indywidualnych pomieszczeń na poszczególne realizacje, jesteśmy zainteresowani propozycjami site-specific które uważnie przyglądają się konkretnemu miejscu.