43. PPA wystrzelił w piątek spektaklem muzycznym o upadku komunizmu zrealizowanym przez Krakowski Teatr im. Juliusza Słowackiego. Pierwszy polski hip-hopowy musical opowiedziany z perspektywy bohaterek i bohaterów tamtych dni okazał się teatralnym fajerwerkiem wystrzelonym na początek 43. Przeglądu Piosenki Aktorskiej. Energetyczny, dynamiczny z całą galerią postaci historycznych zawładnął publicznością festiwalową, która jeszcze w czasie finałowej piosenki wystrzeliła z foteli do owacji na stojąco.
Już na początku poznajemy trzy pary bohaterów – Danutę i Lecha Wałęsów, Gaję i Jacka Kuroniów oraz Krystynę i Władysława Frasyniuków. Ich kawałki życia składają się na historię wprowadzenia w Polsce Stanu Wojennego, strajku w stoczni, internowań, spotkań w Magdalence, Obrad Okrągłego Stołu. „1989” opowiada o ich życiu w czasie wielkich zmian ustrojowych w Polsce. A jak to robi? Poprzez scenograficzne i kostiumowe nawiązania do epoki. Na scenie, w jej rogu, stoi maluch, wykorzystywany przez bohaterów m.in. do dojazdu na spotkanie z władzami PRL pod Warszawę do Magdalenki, w tle suszą się tetrowe pieluchy wyciągane przez Danusię Wałęsową z wyciskarki- wyrzynarki pralki Frani. Cytaty rozmów, charakterystyczne powiedzenia bohaterów historii twórcy musicalu wplatają w tok akcji, są wykrzykiwane i wyśpiewywane, tworzą historyczną warstwę językową odsyłając widza także do lingwistycznych źródeł słynnych powiedzeń.
W „1989” bohaterstwo przeplata się z rodzinnymi tragediami. Kobiecy duch walki okazuje się silną bronią, nie polega jedynie na jałowych dyskusjach, ale zagrzewa do działania. Scena, kiedy Danusia Wałęsowa wygłasza noblowskie przemówienie wzbudza wielki entuzjazm i wzruszenie widzów.
Postać generała w ciemnych okularach jest cudowną grą z wizerunkiem sztywnego dowódcy wojskowego, który stanął na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego wprowadzając 13 grudnia 1981 roku stan wojenny. Pojawiające się blisko niego czarne wrony śpiewające w chórkach i jego figlarny, nieco filuterny sposób bycia świetnie kontrapunktuje tragiczne zdarzenia.
Twórcy „1989”do opowiedzenia historii strajków zaproponowali konwencję hip-hopu, która okazuje się świetnie rezonować z opowieścią i jest atrakcyjna szczególnie dla młodych odbiorców. Za brzmienie musicalu odpowiada jeden z najlepszych polskich producentów rapowych – Andrzej Mikosz “Webber” znany m.in z wieloletniej współpracy z „Łoną”.
Wałęsa, Frasyniuk, Kuroń, Miodowicz, Jaruzelski, Kwaśniewski, a na archiwalnych nagraniach także Geremek, Michnik, czy Mazowiecki – to postaci które budują kontekst spektaklu. Osadzają go na gruncie historii.
Teksty utworów niosą ważne treści, a przez ich refreniczność pozostają w głowach widzów na dłużej. Czy możemy mieć jakiś pozytywny mit? Czy możemy mieć coś co nas połączy? Podajesz dłoń czy gardę bokserską? – śpiewają bohaterowie musicalu. Scena chocholego tańca w Magdalence niesie spektakl na wyżyny symboliki rodem z Wyspiańskiego nawołując – dogadajmy się jak Polak z Polakiem przy kielichu i skocznej muzyczce.
„1989” to musical świetnie zagrany, znakomicie wyśpiewany, wyraziście wykrzyczany i dynamicznie wytańczony. 43. PPA zafundował sobie i widzom wystrzałowe otwarcie.
tekst: Dorota Olearczyk
foto: Julian Olearczyk i Dorota Olearczyk
TWÓRCY
Reżyseria: Katarzyna Szyngiera
Pomysł: Marcin Napiórkowski
Muzyka: Andrzej „Webber” Mikosz
Scenariusz: Marcin Napiórkowski, Katarzyna Szyngiera, Mirosław Wlekły
Teksty piosenek i szkice linii wokalnych: Marcin Napiórkowski
Redakcja rapów i tekst utworu „Debata” i „Porozmawiajmy”: Patryk „Bober” Bobrek
Tekst utworu „Olo, game changer”: Patryk „Bober” Bobrek, Antoni Sztaba
Tekst utworu „A co jeśli wygramy?”: Adam “Łona” Zieliński
Partie wokalne: Mateusz Bieryt
Choreografia: Barbara Olech
Scenografia: Milena Czarnik
Kostiumy: Arek Ślesiński
Światło: Paulina Góral
Asystent reżyserki i choreografki: Wojciech Dolatowski
Asystentka kostiumografa: Daria Stefania Krawczyk
Konsultacje wokalne: Klaudia Rabiega
Inspicjent i asystent reżyserki: Bartłomiej Oskarbski
Producentki: Izabella Oleś i Melania Szymerowska
OBSADA
KAROLINA KAZOŃ – DANUSIA (Danuta Wałęsa)
RAFAŁ SZUMERA – LECHU (Lech Wałęsa)
AGNIESZKA KOŚCIELNIAK – KRYSIA (Krystyna Frasyniuk)
MATEUSZ BIERYT – WŁADEK (Władysław Frasyniuk)
MAGDALENA OSIŃSKA – GAJA (Grażyna Kuroń)
MARCIN CZARNIK – JACEK (Jacek Kuroń)
DANIEL MALCHAR – BOGDAN (Bogdan Borusewicz)
KAROLINA KAMIŃSKA – ALINA (Alina Pienkowska)
DOMINIKA FEIGLEWICZ – HENRYKA (Henryka Krzywonos)
MAŁGOSIA MAJERSKA ** – ANNA (Anna Walentynowicz)
JULIA LATOSIŃSKA – ZOFIA (Zofia Romaszewska/Danuta Kuroń), TOPOLA, CÓRKA WŁADKA
RAFAŁ DZIWISZ – GENERAŁ (Wojciech Jaruzelski), NAZISTA (Erich Koch),
DOMINIK STROKA – PREMIER (Mieczysław Jagielski), SEKRETARZ (Tadeusz Fiszbach), MINISTER (Czesław Kiszczak)
ANTEK SZTABA ** – ARAM (Aram Rybicki), ALEKSANDER (Aleksander Kwaśniewski, WRONA (Erich Honecker)
WOJCIECH DOLATOWSKI ** – JERZY (Jerzy Borowczak), WRONA (Nicolae Ceaușescu)
DZIAŁACZ ZWIĄZKOWY (Alfred Miodowicz), PROFESOR (Janusz Reykowski)
BARTOSZ BANDURA** – WRONA (Leonid Breżniew/Todor Żiwkow), PROFESOR (Bronisław Geremek)
PAULINA NAROŻNIK **
DASHA MELEKH **
**zespół taneczny
ZESPÓŁ MUZYCZNY
PIOTR BOLANOWSKI – instrumenty klawiszowe
JASIEK KUSEK – bas
JAROSŁAW PAKUSZYŃSKI – elektronika
WOJCIECH DŁUGOSZ – perkusja, kierownictwo muzyczne
Czas trwania 2h45 (z przerwą)