„Dusza. Historia ludzkiego umysłu” autorstwa Paula Hama, w przekładzie Filipa Godynia to potężna publikacja. Ogrom wiedzy i jej ciężar może onieśmielić niejednego potencjalnego czytelnika. To lektura wymagająca fizycznego i mentalnego oswojenia.
Niespełna tysiąc stron w formacie ocierającym się o A4 z dokładnymi przypisami, źródłami, lekturą uzupełniającą i indeksem. W spisie treści księgi o tytułach: geneza wiary, o byciu i stawaniu się, dusza na wojnie, proroctwo jako oś historii, prawda i piękno, bunt umysłu.
Trafiła mi się publikacja, która pretenduje do miana encyklopedii duszy, która zakotwicza się w czytelniczych możliwościach percepcyjnych fragmentami. Tutaj zamiast wstępu dostajemy preludium, a zamiast nadętych frazesów- prowadzoną z humorem narrację w poszukiwaniu „luksusowego odpoczynku w objęciach nieśmiertelności”.
O bogini miłości Afrodycie czytamy, że nie wyłoniła się wdzięcznie z muszli, jak to przedstawił Botticelli w swoim obrazie, ale powstała „ze skrzepu krwi z genitaliów Uranosa, kiedy jeden z jego synów, tytan Kronos, wykastrował ojca i cisnął jego skrwawione jądra w morze”.
Zaczepnie pyta nas autor:
„Gdybyś, czytelniku, mógł zaprosić na kolację jednego z dwunastu apostołów, to którego z nich być wybrał? Ja wybrałbym Judasza…”
Czym tak naprawdę jest dusza? Gdzie rodzi się nasza świadomość? -pyta Paul Ham zapraszając w porywającą podróż po ludzkim umyśle, dogłębnie analizując idee, które kształtowały historię świata aż do dziś. Z dużą starannością omawia religie i poglądy starożytnych cywilizacji, a następnie kontynuuje wędrówkę przez judaizm, chrześcijaństwo, islam, ale nie koncentruje się tylko na wierzeniach. Przedstawia doktryny oświeceniowe i dociera do najnowszych przekonań oraz osiągnięć współczesności (w tym rozwój technologii AI, neurobiologii, psychiatrii).
Autor przeprowadza także wywiad z ChatGPT, którego fragmenty dotyczą m.in. przyjaźni, relacji i uczuć. Na pytanie, czy ma duszę zdecydowanie odpowiada, że nie ma ani duszy, ani świadomości, nie jest bogiem i nie może się nim stać. Na koniec, Paul Ham (australijski historyk specjalizującym się w historii XX wieku) zostawia myśl o tajemnicy modlitwy, która jest ostatnim, nienaruszalnym obszarem prywatności.
Jeśli chcecie wybrać się krętą drogę w poszukiwaniu sensu to „Dusza. Historia ludzkiego umysłu” Paula Hama daje szansę na długie błądzenie po lądach i oceanach. Czytelnicze włóczęgostwo może wejść w krew i zamienić się w pielgrzymkę intelektualną do miejsc niezwykłych.
Oprac. do
Tekst powstał dzięki uprzejmości Wydawnictwa Znak.
